Invloed van de microbiota op de vruchtbaarheid en intestinale dysbiose

Zou uw microbiota van invloed kunnen zijn op uw vruchtbaarheid? Steeds meer studies tonen aan dat de biljoenen micro-organismen die in het lichaam leven – vooral in de darmen, de vagina en het endometrium – een rol kunnen spelen in de voortplantingsgezondheid. Maar hoe beïnvloedt de microbiota precies de vruchtbaarheid? En kan een verstoring van dit fragiele bacteriële ecosysteem een natuurlijke zwangerschap of het succes van vruchtbaarheidsbehandelingen bemoeilijken?

In dit artikel leggen we uit wat het verband is tussen microbiota en vruchtbaarheid. We analyseren hoe intestinale en vaginale dysbiose de conceptie kan beïnvloeden en welke strategieën kunnen helpen om uw microbiota opnieuw in balans te brengen om zo uw voortplantingskansen te verbeteren.

Wat is de microbiota en waarom is deze zo belangrijk?

Voordat we de relatie tussen microbiota en vruchtbaarheid uitleggen, is het belangrijk om te begrijpen dat de microbiota bestaat uit micro-organismen (voornamelijk bacteriën en schimmels) die van nature voorkomen in verschillende delen van het lichaam, zoals de darmen, de mond, de huid, de vagina of de baarmoeder. Hoewel de microbiota traditioneel werd geassocieerd met de spijsvertering, weten we inmiddels dat zij ook betrokken is bij andere essentiële processen:

• Regulering van het immuunsysteem 
• Productie en metabolisme van hormonen 
• Bescherming tegen infecties 
• Opname van essentiële voedingsstoffen

De nauwe relatie tussen microbiota en vruchtbaarheid

De afgelopen jaren heeft de wetenschap ontdekt dat de microbiota meer invloed heeft op de vruchtbaarheid dan eerder werd aangenomen. Ook begint men te begrijpen hoe de microbiota in het voortplantingskanaal invloed kan hebben op de kwaliteit van geslachtscellen, de ontvankelijkheid van het baarmoederslijmvlies en zelfs de innesteling van het embryo.

Onderzoek wijst erop dat een verstoring in de samenstelling van deze bacteriën – ook wel intestinale of vaginale dysbiose genoemd – in verband kan worden gebracht met onverklaarde onvruchtbaarheid, implantatiefalen of herhaalde miskramen.

Hoe beïnvloedt de microbiota de conceptie?

In de context van vruchtbaarheid worden momenteel drie soorten microbiota onderzocht die bijzonder relevant zijn voor de conceptie:

1- Vaginale microbiota

Deze vormt de eerste natuurlijke barrière en beschermt het vrouwelijke voortplantingsstelsel tegen pathogene micro-organismen. De vaginale flora wordt gedomineerd door lactobacillen-soorten (L. crispatus, L. jensenii, L. gasseri) en helpt een zure pH-waarde in stand te houden die infecties voorkomt – infecties die schadelijk kunnen zijn voor de vruchtbaarheid als zij het endometrium of de eileiders bereiken. De vaginale microbiota draagt dus bij aan een gunstige omgeving voor conceptie. 

2- Endometriale microbiota

Hoewel men lang dacht dat het endometrium steriel was, weten we nu dat deze binnenste laag van een gezonde baarmoeder – waar embryo-implantatie plaatsvindt – verschillende niet-pathogene bacteriën, virussen en andere micro-organismen bevat: de endometriale microbiota.

Recent onderzoek suggereert dat een evenwichtige endometriale microbiota essentieel is voor een succesvolle embryo-implantatie [1]. Bij dysbiose kunnen pathogene bacteriën zich vermenigvuldigen, wat onvruchtbaarheid kan veroorzaken. Denk hierbij aan bacteriën die seksueel overdraagbare aandoeningen veroorzaken, zoals Chlamydia trachomatis en Neisseria gonorrhoeae, evenals Mycobacterium tuberculosis, verantwoordelijk voor genitale tuberculose.

Verschillende studies hebben ook aangetoond dat vrouwen met een dominante lactobacillenflora in de baarmoederholte betere percentages hebben voor implantatie, zwangerschap en levendgeborenen in vergelijking met de groep vrouwen met een lage lactobacillenpopulatie. Als er dus andere bacteriën dan lactobacillen in het endometrium overheersen, kan de kans op zwangerschap na een vruchtbaarheidsbehandeling aanzienlijk afnemen. 

3- Intestinale microbiota

De intestinale microbiota is de gemeenschap van micro-organismen (vooral bacteriën, maar ook virussen, schimmels en andere microben) die in het spijsverteringskanaal leven, vooral in de dikke darm. Dit ecosysteem – dat bij een volwassene tot 2 kg kan wegen – bevat meer dan 100 biljoen micro-organismen van honderden verschillende soorten.

Deze complexe microbiële wereld leeft in symbiose met het lichaam en is cruciaal voor een goede spijsvertering, stofwisseling, immuniteit én vruchtbaarheid.

Effecten van intestinale dysbiose op de voortplantingsgezondheid

Wanneer er sprake is van dysbiose (of onevenwicht) in de microbiota van de darmen, kan dit ook de ovulatie, de kwaliteit van de eicellen en de endometriale receptiviteit beïnvloeden.

Een voorbeeld hiervan is de bacterie Helicobacter pylori, die in de maag leeft en wordt geassocieerd met spijsverteringsproblemen zoals gastritis en zweren. Recente studies suggereren dat infecties met deze bacterie het hormonale evenwicht kunnen verstoren en de algemene gezondheid van het voortplantingssysteem kunnen beïnvloeden, wat het risico op onvruchtbaarheid vergroot. Concreet blijkt dat de spermakwaliteit bij mannen die besmet zijn met H. pylori-stammen verminderd is. Vrouwen met deze infectie hebben specifieke antilichamen in het cervixslijm die de beweeglijkheid van zaadcellen verminderen, evenals in de follikelvloeistof, die een kruisreactie met de zaadcellen kunnen veroorzaken [2].

Bovendien kan een onevenwicht in de intestinale microbiota ertoe bijdragen dat er ook dysbiose ontstaat in het voortplantingssysteem. Daarom is het belangrijk om een gezonde intestinale microbiota te behouden om de reproductieve gezondheid te optimaliseren.

Maar de relatie tussen microbiota en vruchtbaarheid geldt niet alleen voor vrouwen. Recente studies tonen ook aan dat intestinale dysbiose bij mannen de spermakwaliteit kan beïnvloeden vanwege een toename van oxidatieve stress [3].

Strategieën om de microbiota en de vruchtbaarheid te verbeteren

Om vóór een behandeling voor geassisteerde voortplanting een evenwichtige microbiota te bereiken, kunt u deze eenvoudige adviezen volgen:

• Eet een vezelrijk dieet met antioxidanten en gezonde vetten. U kunt ook voedingsmiddelen met probiotica toevoegen, zoals yoghurt, kefir of zuurkool; en prebiotica zoals plantaardige vezels, die de bacteriën voeden en helpen hun evenwicht te behouden.
• Gebruik probiotische supplementen, die oraal of vaginaal kunnen zijn, om de flora opnieuw te koloniseren met gunstige bacteriën, met name van het geslacht Lactobacillus.
• Vermijd onnodig gebruik van antibiotica. Antibiotica verstoren de intestinale en vaginale microbiota. Gebruik ze alleen wanneer dat nodig is en altijd op medisch voorschrift.
• Beheers stress. Het is aangetoond dat chronische stress een negatieve invloed kan hebben op de microbiota vanwege de darm-hersen-as. Chronisch cortisol verandert de intestinale microbiota. Daarom is het raadzaam stress te bestrijden met yoga, meditatie of therapie.

Wanneer is het nodig om de microbiota te onderzoeken?

Hoewel het erop lijkt dat er een duidelijk verband is tussen microbiota en vruchtbaarheid, is er nog veel onderzoek nodig om sluitend bewijs te leveren. Dat verklaart deels waarom het onderzoek naar de microbiota geen routinetest is die we aan het begin van een behandeling voor geassisteerde voortplanting uitvoeren.

Wanneer er echter sprake is van herhaalde miskramen of implantatiefalen, kan het onderzoeken van de microbiota helpen om de uitkomst van bepaalde vruchtbaarheidsbehandelingen te verbeteren, evenals om twijfels weg te nemen bij onverklaarde vruchtbaarheids- of steriliteitsproblemen.

Bij Tambre ontwikkelen wij volledig gepersonaliseerde behandelingen, en in geval van mislukking (miskraam of implantatiefalen) kunnen we een onderzoek naar de microbiota voorstellen. Als we een disbiose vaststellen, kunnen we een behandeling met probiotica voorschrijven om de balans van de microbiota te verbeteren voordat we een nieuwe behandeling voor geassisteerde voortplanting starten.

Bij Tambre weten we dat er nog veel onderzoek te doen is. Elke dag werken wij eraan om de meest recente wetenschappelijke inzichten te integreren in onze gepersonaliseerde vruchtbaarheidsbehandelingen, waaronder het onderzoek naar de microbiota als een hulpmiddel dat ons kan ondersteunen om de resultaten in bepaalde gevallen te verbeteren.

Twijfelt u nog steeds over hoe de microbiota uw vruchtbaarheid beïnvloedt? Neem contact met ons op via 91 411 61 11 en plan uw eerste consult. Bij Clínica Tambre luisteren wij naar u, beantwoorden wij uw vragen en begeleiden wij u met de ondersteuning van de meest geavanceerde wetenschap en de nieuwste technologie.